آشنایی با قرارداد فوروارد (Forward Contract)

قرارداد فوروارد (forward contract) یک قرارداد سفارشی بین دو طرف برای خرید یا فروش دارایی با قیمت مشخص در تاریخی در آینده است. یک قرارداد فوروارد forwardمی تواند برای هِج کردن ( hedging) مورد استفاده قرار بگیرد،

اگرچه ماهیت غیر استاندارد آن ، به طور ویژه آن را برای هجینگ مناسب می کند .بر خلاف قرارداد های آتی استاندارد ، قرارداد فوروارد می تواند بر اساس کالا ، مبلغ و تاریخ تحویل سفارشی سازی شود. کالا های مورد معامله می تواند غلات، فلزات گران بها، گاز طبیعی ، نفت یا حتی طیور باشد. تسویه قرارداد آینده می تواند به صورت نقدی یا تحویل صورت گیرد.

قرارداد های فوروارد forward در صرافی متمرکز معامله نمی شوند و بنابراین به عنوان ابزار های بازار فرابورس(OTC) در نظر گرفته می شوند. در حالی که ماهیت فرابورس آن ها فرآیند سفارشی سازی را آسان تر می کند، فقدان یک کلیرینگ هاوس متمرکز (centralized clearinghouse) همچنین درجه بالاتری از ریسک پیش فرض را ایجاد می کند .در سال‌های گذشته بازار ارزهای دیجیتال نیز همچون بسیاری از بازارهای سنتی سهام، به منظور تسریع روند رشد و توسعه اکوسیستم خویش به سمت ایجاد بازاری برای مشتقات روی آورده است و انواع مختلف قراردادهای فعال در این حوزه نظیر قرارداد فورواردforward، فیوچرز، آپشن و قراردادهای سواپ با عملکردهای متفاوت خویش، موجب جذب سرمایه‌گذاران به این دنیای نوظهور شده و سرمایه قابل توجهی را به بازار رمزارزی تزریق کرده‌اند. یکی از قراردادهای بسیار پرطرفدار این روزهای دنیای کریپتو، قرارداد فوروارد (Forward Contract) نام دارد که در واقع یک قرارداد سفارشی میان طرفین قراردادی است که به موجب آن طرفین متعهد به خرید و فروش یک دارایی مشخص با قیمت معین در آینده می‌شوند.

اصولا ماهیت این قرارداد سبب شده تا از آن برای عملیات‌های تجارتی نظیر سفته بازی (Hedging) استفاده نمایند. به طور کلی به هنگامی که از سفته بازی صحبت می‌کنیم، منظور ما انجام معاملات اقتصادی ریسک‌داری است که به دلیل وجود نوسانات کوتاه یا میان مدت، سود خوبی را عاید ما می‌کنند. با توجه به چنین مسئله‌ای که غالبا با بسیاری از استراتژی‌های مالی تریدرها هم‌پوشانی دارد، شناخت قراردادهای فوروارد forward به یکی از مطالب مهم و ضروری این روزهای دنیای کریپتوکارنسی تبدیل شده است.

آشنایی با قرارداد فوروارد (Forward Contract)

بازارهای مالی دارای واژگان و اصطلاحات پیچیده‌ و متنوعی است و بازار رمزارزی نیز به عنوان یکی از بازارهای مالی نوظهور از این قاعده مستثنی نمی‌باشد؛ طبیعتا اگر قصد ورود به چنین بازاری را دارید و می‌خواهید که در مدت زمان کوتاه عملکرد خوبی از خود برجای بگذارید، بایستی با این اصطلاحات ارز دیجیتال آشنا باشید. قرارداد فوروارد forward یکی از این اصطلاحات مهم و کاربردی است. به طور کلی در قرارداد فوروارد (Forward Exchange Contract) که با نام اختصاری FEC نیز از آن یاد می‌شود، بایع یا همان فروشنده متعهد می‌شود در تاریخی معین (که در آینده است) کالایی را با اندازه، حجم و همچنین قیمت مشخص به خریدار تحویل دهد؛ در نتیجه با توجه به چنین تعریفی که از قرارداد فوروارد forward ارائه گردید، یکی از ویژگی‌های مهم این نوع خاص از قرارداد رایج در بازار مالی، در این نکته نهفته است که ما به قیمت کالای خریداری شده در آینده توجهی نخواهیم داشت و آن قیمت درج شده در قرارداد است که ذمه خریدار را به پرداخت این مبلغ مشغول ساخته است.

البته ناگفته نماند که این تعهد، یک تعهد یک طرفه تلقی نمی‌شود و تکالیفی نیز برای خریدار در نظر گرفته شده است، یعنی خریدار ملزم می‌باشد که در تاریخ تعیینی در قرارداد اقدام به خرید کالا مورد نظر نماید. به بیان ساده‌تر، این قرارداد، نوعی پوشش امن برای محافظت از طرفین قراردادی در برابر هرگونه خطرات احتمالی و غیرقابل پیش‌بینی نظیر برگشت قیمت برخلاف انتظارات سرمایه‌گذاران، تلقی می‌گردد. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نوع خاص از قرارداد این است که شما به موجب آن می‌توانید کالایی (اعم از فیزیکی یا مجازی همچون ارزهای دیجیتالی) را که اکنون مالک آن نیستید، بفروشید! به بیان دیگر، اکنون شما دارای این کالا نیستید؛ اما تعهد می‌کنید که در تاریخ مشخص شده در قرارداد، آن را به خریدار تحویل دهید.

مقایسه قرارداد های فوروارد forward و قرارداد های فیوچرز

هر دو قرارداد آتی و فیوچرز شامل توافق خرید یا فروش یک کالا در آینده با قیمت تعیین می شوند. اما تفاوت های جزئی نیز بین این دو وجود دارد . یک قرارداد فوروارد forward در بورس معامله نمی شود، درحالی که یک قرارداد فیوچرز اینگونه عمل می کند.

تسویه قرارداد فوروارد forward در پایان قرارداد صورت می گیرد، در حالی که قرارداد فیوچرز به صورت روزانه تسویه می شود. مهم تر از همه ، قرارداد های آتی به عنوان قرارداد های استاندارد محسوب می شوند که بین طرفین قابل سفارشی سازی نیست. قرارداد فوروارد forward توافق نامه ای بین خریدار و فروشنده برای معامله دارایی در آینده است. قیمت دارایی هنگام تنظیم قرارداد تعیین می شود. اینگونه قراردادها دارای یک تاریخ تسویه هستند. یعنی همه آن ها در پایان قرارداد تسویه می شوند.

این قرارداد ها قرارداد های خصوصی بین دو طرف هستند ، بنابراین در بورس معامله نمی شوند. به دلیل ماهیت قرارداد ، طرفین در شرایط و ضوابط خود چندان سختگیر نیستند. قرارداد فوروارد forward به آسانی در دسترس سرمایه گذاران خرده فروشی نیستند. پیش بینی بازار قرارداد های آتی اغلب دشوار است. دلیل آن این است که موافقت نامه ها و جزئیات آن ها عموماً بین خریدار و فروشنده نگهداری می شود و برای عموم منتشر نمی شود. از آنجا که آن ها قرارداد های خصوصی هستند، ریسک طرف مقابل زیاد است .

نتایج احتمالی حاصله از قرارداد فوروارد forward

احتمالا با مطالعه مثال فوق چنین تصور کنید که این قرارداد همواره عملکردی برخلاف منافع فروشنده دارد و اصولا باید آن را یک تعهد یک طرفی یا ایقاع به شمار آورد! منظور از ایقاع، عمل حقوقی است که منحصرا با اراده یک نفر ایجاد شده و برخلاف عقود و قراردادها نیازی به دخالت دو یا چند اراده در آن وجود ندارد؛

مقایسه مفهوم قرارداد فوروارد forward با مفاهیم مشابه

اگر اطلاعاتی در زمینه قراردادهای متنوع که در بازارهای مالی به کار گرفته می‌شوند داشته باشید، احتمالا با مطالعه مطالب فوق با توجه به شباهتی که میان قرارداد فوروارد forward و قرارداد فیوچرز (Futures Contract) وجود دارد، این سوال ذهن شما را به خود درگیر سازد که آیا این دو قرارداد، عملکردی یکسان دارند یا به عبارت بهتر دو اصطلاح برای یک نوع قرارداد هستند یا با یکدیگر تفاوت دارند؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که هر چند در این دو قرارداد، طرفین قراردادی به خرید و فروش یک کالا در آینده با قیمت معین، متعهد می‌شوند؛ اما نباید از این نکته غافل بود که تفاوت‌های ظریف و جزئی میان این دو نوع از قراردادها وجود دارد که سبب شده تا ماهیت حقوقی متفاوتی به خود بگیرند. یک قرارداد فوروارد forward در بورس مورد معامله قرار نمی‌گیرد، در واقع این نوع از قرارداد یک پیمان تعهد میان طرف خریدار و فروشنده تلقی می‌شود که با استانداردهای بورسی مطابقت ندارد؛ این در حالی است که در قراردادهای فیوچرز ما با معاملات بورسی مواجه هستیم.

یکی از تفاوت‌های اصلی دیگر موجود میان این دو، این است که مرحله تسویه در قراردادهای فوروارد forward به زمان تعیینی در قرارداد که موعد اجرای تعهدات فروشنده است موکول شده و خریدار باید در پایان قرارداد ثمن و مبلغ تعهد شده را به فروشنده پرداخت نماید؛ اما در قراردادهای فیوچرز روند تسویه به صورت روزانه در نظر گرفته می‌شود. ناگفته نماند که در قرارداد فوروارد ما با یک تاریخ تحویل قطعی مواجه هستیم و هیچکدام از طرفین قراردادی نمی‌توانند زودتر از موعد مقرر در قرارداد، طرف دیگر را الزام به ایفای تعهد نمایند؛ اما در قراردادهای فیوچرز امکان تحویل سفارش در بازه‌های زمانی مختلف نیز وجود دارد.

قرارداد فوروارد forward در دسته قراردادهای خصوصی جای می‌گیرد که به وسیله طرفین قراردادی امکان شخصی‌سازی آن وجود دارد و این اشخاص قادر خواهند بود هرگونه شرطی که منطبق با توافقات حاصله از مذاکرات پیش قراردادی است را در متن قرارداد قید نمایند و به همین علت از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار هستند؛ اما این درحالی است که قراردادهای فیوچرز را در دسته قراردادهای توافق شده بر اساس شروط استاندارد جای می‌دهند. منظور از شروط استاندارد، شروط از پیش تعیین شده است که مذاکرات آتی میان طرفین تاثیری در آن نداشته و طرفین نمی‌توانند از اجرای آن‌ها عدول نمایند و به طور کلی مفاد قراردادهای فیوچرز از تاریخ تحویل، حجم قرارداد، ویژگی‌های فنی گرفته تا فرآینده انجام تراکنش‌ها، کاملا با شروط استاندارد متحدالشکل موجود که نسبت به سایر قراردادهای فیوچرز اعمال می‌شود، مطابقت دارد.

ریسک های قرارداد فوروارد forward

بازار قرارداد های فوروارد forward بسیار بزرگ است؛ زیرا بسیاری از بزرگ ترین شرکت های جهان از آن برای حفاظت از ریسک های ارزی و نرخ بهره استفاده می کنند. با این حال، از آنجایی که جزئیات قرارداد های فوروارد محدود به خریدار و فروشنده است و برای عموم مردم شناخته شده نیست، برآورد اندازه این بازار دشوار است.

اندازه بزرگ و ماهیت غیر قابل تنظیم بازار قرارداد های فوروارد forward به این معنی است که ممکن است در بدترین سناریو مستعد مجموعه ای از پیش فرض ها باشد. در حالی که بانک ها و شرکت های مالی این ریسک را با دقت زیاد در انتخاب طرف مقابل کاهش می دهند، در ضمن امکان مقیاس بزرگ به صورت پیش فرض نیز وجود دارد.

یکی دیگر از خطرات ناشی از ماهیت غیر استاندارد قراردادهای فوروارد forward این است که آن ها فقط در تاریخ مشخص شده برای تسویه، تسویه می شوند و مانند معاملات فیوچرز در بازار مشخص نمی شوند.

قرارداد فوروارد forward؛ بهترین راه‌حل برای پوشش ریسک قراردادی

همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، قرارداد فوروارد در واقع نوعی قرارداد مشتقه قابل تنظیم میان طرفین قراردادی محسوب می‌شود که کالایی در تاریخ معین در آینده مورد معامله قرار گرفته و قیمت آن نیز به طور دقیق معین می‌گردد. با توجه به ماهیت منعطف قراردادهای فوروارد forward امکان تنظیم قرارداد براساس توافقات طرفین در ارتباط با نوع کالا، میزان ثمن و مبلغ قراردادی و همچنین تاریخ تحویل وجود دارد. البته ناگفته نماند که قراردادهای فوروارد در صرافی‌های متمرکز مورد معامله قرار نگرفته و ابزاری برای معاملات بازار فرابورس (OTC) محسوب می‌شوند.

به طور کلی کاربرد قرارداد فورواردforward را می‌توان در پوشش ریسک جستجو کرد، به عنوان مثال این نوع خاص از قراردادها به تولید کنندگان و مصرف کنندگان محصولات و کالاها کمک می‌‌کند تا از زیان‌های وارده بر اثر تغییر فاحش و ناگهانی قیمت دارایی و کالای مورد نظر جلوگیری به عمل آورند.