«ریچارد وایکوف» (Richard Wyckoff) از پیشگامان حوزه تحلیل تکنیکال در قرن بیستم، یک سرمایه‌گذار آمریکایی بود که در دهه ۹۰ تکنیک‌های تحلیلی زیادی را برای معامله در بازارهای مالی کشف کرد.

با وجود اینکه وایکوف از نمودارهای میله‌ای استفاده و آن‌ها را بر روی بازارهای شاخص سهام تست می‌کرد، الگوها و تکنیک‌هایی که معرفی کرده است، در همه بازارهای مالی اعمال می‌شوند و در نمودارهای کندل استیک نیز قابل استفاده هستند.

ریچارد وایکوف (Wyckoff) بازیگران بزرگ یا در اصطلاح «پول هوشمند» (Smart Money) را به‌عنوان «مرد مرکب» معرفی کرد. وی اعتقاد داشت که این مرد مرکب در بالا و پایین شدن روند قیمت‌ها نقش زیادی دارد. وی بر این نکته که سرمایه‌گذاران و بازیگران بزرگ بازار ابتدا سفارش خود را قرار داده و سپس بازار را مطابق میل خود حرکت می‌دهند، تاکید داشت.

الگوی وایکوف (Wyckoff) چیست؟

وایکوف (Wyckoff) که از سال ۱۸۸۸ تا زمان مرگش در سال ۱۹۳۴ فعال بود، یکی از پیشگامان استفاده از برخی از شناخته‌شده‌ترین مفاهیم در تحلیل امروزی نمودارها محسوب می‌شود. مفاهیمی مانند تجزیه و تحلیل «محدوده معاملاتی» در نمودار و دنبال کردن فعالیت پول هوشمند (سرمایه مورد استفاده توسط سرمایه‌گذاران بزرگ و تأثیرگذار) در حین معامله یک دارایی، به تحقیقات و تدریس او برمی‌گردد.

الگوی وایکوف (Wyckoff) فراتر از نگاه کردن ساده به نمودار به روشی خاص و پیروی از قوانین خاص است. در واقع، این روش، به خودی خود یک سیستم کامل است که شامل قوانین، عبارات و حتی سبک‌های نموداری می‌شود و از ترکیب کاملی از ابزارهای تجزیه و تحلیل برای دارایی‌های مالی تشکیل شده است.

وایکوف سه «قانون» معاملات را ابداع کرد که تجزیه و تحلیل باید بر اساس آنها انجام شود: قانون عرضه و تقاضا، قانون علت و معلول و قانون تلاش در برابر نتیجه.

در همین حال، نمودارها بر اساس آنچه که چرخه قیمت وایکوف نام دارد، به چهار بخش‌ اصلی تقسیم می‌شوند: انباشت (Accumulation)، روند صعودی (Markup)، توزیع (Distribution) و روند نزولی (Markdown).

روش وایکوف (Wyckoff) از تئوری،‌ استراتژی و قوانین معاملاتی که شخص وایکوف معرفی کرده پیروی می‌کند. این اصول یک رویکرد مرحله‌به‌مرحله برای انتخاب دارایی و زمان مناسب معامله دارد که به شرح زیر هستند.

۱. ابتدا روند کلی بازار و جهت آینده آن را مشخص کنید؛ با تشخیص روند فعلی بازار می‌توان روند آینده آن را پیش‌بینی کرد. همچنین می‌توانید بررسی کنید که بر اساس عرضه و تقاضا، ‌بازار صعودی خواهد بود یا نزولی.

۲. دارایی را انتخاب کنید که در جهت روند قرار دارند. خصوصا دارایی‌هایی که به هنگام صعودی شدن بازار هم‌جهت با بازار در حال رشد هستند و همینطور آن دسته از دارایی‌هایی که در زمان نزولی شدن بازار، عملکرد ضعیفی دارند. برای این منظور می‌توانید از نمودارهای میله‌ای استفاده کنید.

۳. دارایی را که در حال انباشت ارزش است تحت نظر بگیرید (اگر در حال فروش هستید، دارایی را که در فاز توزیع است، در نظر بگیرید) این دارایی‌ها پتانسیل افزایش قیمت بیشتری دارند.

۴. مطمئن شوید که دارایی مورد نظر شما آمادگی تغییر روند را دارد یا نه. قیمت و حجم دارایی و بازار کلی را ارزیابی کنید. اطمینان حاصل کنید که رنج‌ها واقعی باشند و دارایی که انتخاب کرده‌اید، گزینه مناسبی باشد.

۵. زمان‌بندی مناسبی برای کسب سود از بازگشت بازار داشته باشید. در حالت کلی، زمانی یک دارایی را خریداری کنید که از بازگشت و صعودی شدن روند آن اطمینان دارید. همچنین، زمانی یک دارایی را بفروشید که تحلیل‌ها نشان می‌دهد، بازار در حال ریزش است.

قوانین سه‌گانه الگوی وایکوف (Wyckoff)

روش وایکوف (Wyckoff) سه قانون بنیادی دارد که برای بسیاری از ابعاد تحلیل بازار کارایی دارد. این قوانین برای تمام چارت‌ها و بازارها قابل استفاده است. قوانین ذکر شده در زیر شرح داده شده است:

عرضه و تقاضا

این قانون یکی از پایه‌ای‌ترین اصول برای روش وایکوف (Wyckoff) است. به این صورت که با افزایش تقاضا نسبت به عرضه، قیمت مسیر صعودی پیدا می‌کند. از طرفی دیگر، ‌با افزایش عرضه نسبت به تقاضا قیمت روند نزولی به خود می‌گیرد. تحلیل‌گر یا تریدر رابطه بین عرضه و تقاضا را با استفاده از نمودارهای میله‌ای قیمت و حجم در بازه‌های زمانی انجام می‌‌دهد.

علت و معمول

فرد معامله‌گر به کمک این قانون می‌تواند اهداف قیمتی خود را بر اساس میزان پتانسیل خروج روند از حالت رنج، تنظیم کند. این قانون کمک می‌کند تا بتوان علت خروج از رنج و حرکت قیمت (معلول) را پیدا کرد. کاربرد این قانون در مرحله انباشت و توزیع به خوبی مشهود است.

تلاش و نتیجه

با استفاده از این قانون، از تغییر احتمالی روند قیمت در آینده به تریدر هشدار داده می‌شود. اغلب اوقات، واگرایی بین حجم و قیمت به عنوان سیگنالی برای تغییر روند قیمت در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال، در یک روند صعودی، پس از چندین حرکت قیمتی به سمت بالا (تلاش بزرگ)، کندل‌های قیمتی متوسطی ایجاد می‌شوند که نمی‌توانند صعود بالاتری داشته باشند(نتیجه کم). این نشان می‌دهد که مقادیر زیادی از آن دارایی برای فروش و تغییر روند آماده‌ است.

مفهوم مرد مرکب در الگوی وایکوف (Wyckoff)

همان‌طور که گفته شد، روش وایکوف (Wyckoff) امکان تجزیه و تحلیل حرکات قیمت در بازه‌های زمانی مختلف را فراهم می‌کند. تئوری وایکوف (Wyckoff) انواع مختلفی از دارایی‌ها را در خود جای می‌دهد و در نهایت، به کاربران کمک می‌کند تا نقاط ورود و خروج مناسب را شناسایی کنند و در عین حال، مراقب فعالیت سایر بازیگران بازار، به‌ویژه «پول هوشمند» باشند.

این اساس، مفهوم اصلی بعدی شاخص وایکوف (Wyckoff) را تشکیل می‌دهد که به عنوان مرد مرکب یا مرد نامرئی (Composite Man) شناخته می‌شود. این مفهوم به این موضوع اشاره دارد که فعالان تأثیرگذار بازار که سهم بزرگی از حجم معاملات را در اختیار دارند (در زمان وایکوف، بانک‌ها)، چگونه یک دارایی را معامله می‌کنند.

وایکوف (Wyckoff) استدلال کرد که چنین سرمایه‌گذارانی، درست مانند نهنگ‌های رمزارزی امروزی، قصد دارند سرمایه‌گذاران خرد و کوچک‌تر را با خرید و فروش خود فریب دهند و در نهایت، آنها را مجبور به واگذاری سرمایه خود کنند.

در واقع، الگوی وایکوف (Wyckoff) برای کمک به معامله‌گران کوچک‌تر طراحی شده تا با پیروی از حرکات مرد مرکب، متضرر نشوند.

چرخه بازار در الگوی وایکوف (Wyckoff)

• فاز انباشتگی (Accumulation Phase): فاز انباشت زمانی‌ست که سرمایه‌گذاران بزرگ بدون اینکه به قیمت اجازه حرکت‌های محسوس و بزرگ دهند، به خرید مشغول هستند. معمولا سرمایه‌گذاران خرد متوجه این حالت نمی‌شوند. شاید نوسانی مشاهده نشود، اما ارزیابی حجم خریدها و قیمت دارایی این فاز را به خوبی نشان می‌دهد.

• فاز صعودی (Markup Phase): در این فاز، پس از انباشتگی قیمت رو به افزایش می‌رود. سرمایه‌گذاران کوچک نیز متوجه این روند صعودی می‌شوند و سفارش خرید قرار می‌دهند. همین امر موجب افزایش بیشتر قیمت خواهد شد.

• فاز توزیع (Distribution Phase): در این مرحله مرد مرکب یا همان پول هوشمند شروع به توزیع دارایی خود می‌کند. پوزیشن‌های خود را به افرادی که دیر وارد بازار شدند، می‌فروشد. اغلب فاز توزیع با یک حرکت رنج مشخص می‌شود و تمام تقاضا را جذب می‌کند.

• فاز نزولی (Markdown Phase ): پس از فاز توزیع، بازار شروع به بازگشت به سمت پایین می‌کند و با افزایش میزان عرضه نسبت به تقاضا، یک روند نزولی شکل می‌گیرد. زمانی که روند نزولی به پایان برسد یک مرحله انباشت جدید شروع خواهد شد.

تحلیل عرضه و تقاضا در الگوی وایکوف (Wyckoff)

یکی از اصول اصلی در الگوی وایکوف (Wyckoff)، تحلیل عرضه و تقاضا است. برای بررسی رابطه میان عرضه و تقاضا، بهترین نمودار قیمتی، نمودار میله‌ای است که می‌توان حرکات قیمت و حجم بازار را بر روی آن اندازه‌گیری کرد. برای روشن شدن موضوع عرضه و تقاضا،‌می‌توان گفت زمانی که یک کندل قیمتی بلند پس از چند کندل کوتاه بر روی نمودار ظاهر می‌شود، بیانگر وجود تقاضا در بازار خواهد بود. در مقابل، هرگاه یک کندل بلند و با حجم بالا پایین‌تر از کندل‌های کوتاه پیشین تشکیل شود، نشانه وجود عرضه در بازار است.

این تحلیل، همان دو قانون اول و دوم وایکوف (Wyckoff) یعنی «عرضه و تقاضا» و «تلاش و نتیجه» را در بر می‌گیرد. از این رو، هرگاه تقاضا به اندازه‌ای باشد که تمام سفارشات خرید پر شوند، ‌قیمت به سطوح بالاتر صعود می‌کند تا به تعادل برسد.

آیا شاخص وایکوف (Wyckoff) برای بازار ارزهای دیجیتال جواب می‌دهد؟

در مورد اینکه آیا می‌توان از الگوهای سنتی برای تجزیه و تحلیل و پیش‌بینی رفتار دارایی‌های رمزارزی استفاده کرد یا خیر، همواره بحث‌هایی وجود داشته است. این بحث‌ها عمدتاً حول محور نوسانات ذاتی و ماهیت غیرقابل پیش‌بینی ارزهای دیجیتال، همراه با محیط‌های معاملاتی آنها می‌چرخد که به طور قابل‌توجهی با دارایی‌های سنتی متفاوت است.

با این وجود، الگوی وایکوف اکنون به عنوان یکی از روش‌های رایج برای تحلیل بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. در واقع، برای یک رمزارز با نقدینگی بالا مانند بیت ‌کوین (BTC)، ویژگی‌های ضروری برای استفاده از الگوی وایکوف (Wyckoff) واضح و قابل‌مشاهده هستند. مشکل احتمالی هنگام تحلیل رمزارزهایی مطرح می‌شود که نقدینگی کم یا سابقه کمی دارند. در اینجا، اجرای روش وایکوف (Wyckoff) با توجه به پویایی بازار و کمبود داده، ممکن است دشوار باشد.

با این حال، این موضوع نقصی برای تئوری وایکوف نیست؛ زیرا چنین ارزهای دیجیتالی در کل غیرقابل پیش‌بینی هستند و معاملات آنها بدون در نظر گرفتن استراتژی مورد استفاده، با ریسک ذاتی همراه است.