استلار (XLM) چیست؟

استلار (XLM) یک شبکه متن‌باز است که امکان نقل و انتقال و ذخیره پول را در اختیار کاربران می‌گذارد. بهبود و گسترش معاملات مالی غیرمتمرکز، از نخستین اهداف بنیان‌گذاران شبکه استلار (XLM) بوده تا افراد محروم از خدمات بانکی بتوانند

از مزایای یک سیستم مالی غیرمتمرکز بهره‌مند شوند. اما در ادامه، گردانندگان این شبکه از اهداف اولیه خود فاصله گرفتند و تسهیل مراودات مالی شرکت‌ها و سازمان‌ها را در دستور کار خود قرار دادند.

لومن با نماد اختصاری XLM، توکن بومی استلار (XLM) است که برای نقل و انتقال ارزش در این شبکه به کار می‌رود. هدف غایی استلار (XLM) و توکن لومنز، به چالش کشیدن شرکت‌های فعال در حوزه پرداخت است؛ شرکت‌هایی که کارمزدهای گزافی را به کاربران تحمیل می‌کنند و ارسال و دریافت حواله های ارزی را دشوار می‌سازند

گفتنی است که شبکه استلار (XLM) در اصل برپایه پروتکل «ریپل» (Ripple) طراحی شده است. بلاک چین این شبکه نیز در پی یک هارد فورک یا انشعاب سخت ایجاد و سپس کد آن بازنویسی شد. پیش‌تر گفتیم که لومن، رمز ارز بومی شبکه استلار (XLM) است. در حال حاضر، ۲۵ میلیارد واحد لومن در چرخه معاملات بازار وجود دارد و بیشینه موجودی این رمز ارز هم برابر با ۵۰ میلیارد واحد است. در روزهای نخست راه‌اندازی استلار، تعداد رمز ارزهای لومن، بالغ‌بر ۱۰۰ میلیارد واحد بود؛ اما تقریبا نیمی از این تعداد در نوامبر ۲۰۱۹ سوزانده شد. این رخداد اگرچه در ابتدا منجر به رشد انفجارگونه بهای XLM شد؛ اما در ادامه، تب تند آن فروکش کرد و قیمت‌ها به سطوح پیشین بازگشت.

گفتنی است که رمز ارز استلار یا لومن، هم‌اکنون با برخورداری از ارزش بازاری فراتر از 3 میلیارد دلار در جایگاه 25 برترین ارزهای دیجیتال بازار قرار دارد. هم‌اکنون هر واحد XLM در محدوده قیمتی 0.13 دلار دادوستد می‌شود. بهای این رمز ارز در روزهای اوج خود حتی تا محدوده ۰.۹ دلار هم پیش رفته بود.

تاریخچه استلار (XLM)

بنیاد توسعه استلار (XLM)، سازمانی است که سکان هدایت و توسعه این شبکه را در دست دارد. «جد مک‌کالب» (Jed McCaleb)، چهره سرشناس حوزه رمز ارزها سنگ بنای این شبکه را بنا نهاده است. پروژه استلار در آغاز راه توانست از استارتاپ استرایپ (Stripe)، چندین میلیون دلار، سرمایه جذب کند. بلک‌راک (BlackRock)، گوگل و فست‌فوروارد (FastForward) از دیگر شرکت‌های پرآوازه‌ای هستند که کمک‌های مالی درخور توجهی را به توسعه شبکه استلار (XLM)اختصاص داده‌اند.

بنیاد استلار در سال ۲۰۱۸ با هدف تسهیل پرداخت‌های برون‌مرزی، دست به انعقاد یک قرارداد همکاری مشترک با شرکت ترنسفرتو (TransferTo) زد. ترنسفرتو از شرکت‌های نام‌آشنای حوزه پردازش پرداخت است که در بیش از ۷۰ کشور، فعال است. جالب آنکه استلار، نخستین شبکه مبتنی بر فناوری دفترکل توزیع‌شده است که توانسته مجوز نهادهای اسلامی را برای فعالیت در حوزه‌های پرداخت و توکنیزه‌ کردن دارایی اخذ کند. همچنین این شبکه، شریک آی‌بی‌ام (IBM)، غول نرم‌افزاری جهان در یک پروژه رمز ارزی برای عرضه یک استیبل کوین با پشتوانه دوگانه است.

بنیان‌گذار استلار (XLM)

جد مک‌کالب همراه با «جویس کیم» (Joyce Kim)، در سال ۲۰۱۳ پس از ترک پروژه ریپل، دست به تأسیس شبکه استلار زدند.

مک‌کالب در توضیح چرایی راه‌اندازی استلار (XLM)می‌گوید: فلسفه بنیادی نهفته در ورای راه‌اندازی استلار این است که کاربران بتوانند در یک بستر واحد از رمز ارزها و ارزهای رایج خود استفاده و آن‌ها را به هم تبدیل کنند. این ویژگی باعث می‌شود تا راه رمز ارزها برای پیوستن به جریان اصلی اقتصاد، هموارتر شود. مک‌کالب در ادامه می‌افزاید که استلار می‌خواهد با تسهیل تبادلات رمز ارزی، هزینه‌ها و دردسرهای جابه‌جایی برون‌مرزی پول را کاهش دهد.

گفتنی است که مک‌کالب در حال حاضر در سمت معاون ارشد فنی استلار (XLM)، مشغول به فعالیت است. افزون بر این، او یکی از هم‌بنیان‌گذاران بنیاد غیرانتفاعی توسعه استلار (XLM) است.

اهداف و کاربردهای ارز استلار (XLM)

استلار می‌خواهد با برپایی شبکه‌ای توزیع‌شده، نقل و انتقال پول و ارسال حواله‌جات ارزی را تسهیل کند. امروزه این شبکه مبتنی بر بلاک چین، این امکان را در اختیار کاربران می‌گذارد تا بتوانند پول و دارایی‌های ارزی خود را به شیوه‌ای تازه که پیش‌تر در دسترس نبود، جابه‌جا کنند. تفاوت استلار (XLM) با پرداخت‌یارهای سنتی این است که این شبکه رمز ارزی، ماهیتی غیرمتمرکز دارد و به جای سرورها بر شبکه‌ای توزیع‌شده از رایانه‌های کاربران متکی است.

هدف غایی شبکه استلار (XLM) این است که کاربران بتوانند هرگونه دارایی را از ارزهای رایج گرفته تا ارزهای دیجیتال را با کمترین هزینه ممکن، ارسال و دریافت کنند. توکن لومن (XLM) نقش پل واسطه میان دارایی‌ها را ایفا می‌کند و کاربران به کمک آن می‌توانند دارایی‌های خود را تبدیل یا جابه‌جا کنند. به این ترتیب، می‌توان دریافت که استلار (XLM)، شباهت‌های بسیاری به شبکه ریپل دارد. ریپل نیز می‌خواهد بستری را برای تسهیل مراودات مالی پرداخت‌یارها و نهادهای مالی فراهم کند.

افزون بر این، استلار همواره در تلاش بوده تا در قامت یک صرافی غیرمتمرکز نیز شناخته شود. دفترکل این شبکه دارای یک کتابچه ثبت سفارش (Order Book) داخلی است که فعل و انفعالات شبکه را ثبت و ضبط می‌کند. تمرکز اصلی استلار در حال حاضر بر اقتصادهای در حال توسعه در حوزه خدمات ارسال حواله‌های ارز و پرداخت وام‌های خرد به افراد محروم از خدمات بانکی معطوف شده است. گفتنی است که افراد یا نهادها بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای می‌توانند از شبکه استلار استفاده کنند.

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، استلار (XLM) دارای یک صرافی غیرمتمرکز داخلی است. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا موجودی خود را بی‌نیاز از تبدیل در قالب یک ارز دیگر برای فرد گیرنده ارسال کنند و در این میان، خود شبکه، عملیات تبدیل را به‌طور خودکار انجام می‌دهد. علاوه بر این، استلار به‌عنوان یک سیستم پرداخت و نقل و انتقال برون‌مرزی پول، می‌خواهد بستر واحدی را برای تعاملات نهادهای مالی فراهم کند و هزینه‌ها و تأخیرهای احتمالی جابه‌جایی پول را کاهش دهد.

استلار اگرچه بر پایه فناوری بلاک چین، توسعه داده شده و از جهاتی، شبیه به بیت کوین است؛ اما از یک پروتکل اجماع متفاوت بهره می‌برد. آنچه در قالب شبکه استلار، این روزها در دسترس کاربران قرار دارد،‌ برآمده از یک انشعاب سخت در سال ۲۰۱۴ است. در شبکه استلار از پروتکل ویژه‌ای موسوم به پروتکل اجماع استلار (SCP) استفاده می‌شود. در این پروتکل، احراز اصالت تراکنش‌ها بر دوش تعداد محدودی از گره‌های منتخب گذاشته شده است.

هر گره یا کاربر در شبکه استلار می‌تواند مجموعه‌ای از گره‌های معتمد خود را انتخاب کند. وقتی تمامی این گره‌ها مهر تأیید بر تراکنش کاربر زدند، او می‌تواند تراکنش خود را تأییدشده بداند. این سازوکار سریع صحت‌سنجی تراکنش‌ها به شبکه استلار اجازه می‌دهد تا تراکنش‌ها را بسیار سریع‌ پردازش و کارمزد بسیار ناچیزی را به کاربر تحمیل کند.

ویژگی یکتای استلار (XLM)

کارمزدهای گزاف، همواره پاشنه آشیل صنعت پرداخت و نقل و انتقال پول بوده است. این کارمزدها منحصر به سیستم‌های سنتی جابه‌جایی پول همچون پی‌پل نیست و در شبکه‌های بلاک چینی از قبیل بیت کوین و اتریوم نیز کاربران را به دردسر انداخته است. نقطه تمایز اصلی استلار در این میانه هویدا می‌شود؛ زیرا کارمزد تراکنش استلار در شبکه BSC ، تنها حدود 2 لومنز استلار (XLM) است. با توجه به اینکه هر واحد استلار XLM در حال حاضر، قیمتی برابر با ۰.13 دلار دارد، نرخ دلاری این کارمزد، بسیار ناچیز می‌شود. افزون بر مسئله کارمزد، در حال حاضر، شمار اندکی از پروژه‌های بلاک چینی توانسته‌اند دست به انعقاد قراردادهای همکاری مشترک با شرکت‌های استخوان‌دار حوزه فناوری بزنند. برای نمونه، چند سال پیش، بنیاد استلار، توافقنامه دوجانبه‌ای را با شرکت IBM امضا کرد تا پروژه‌ای ویژه موسوم به «ورلد وایر» (World Wire) را راه‌اندازی کند. این پروژه به نهادهای مالی بزرگ اجازه می‌دهد تا با استفاده از دارایی‌های واسطه همچون استیبل کوین‌ها تراکنش‌های خود را روی شبکه استلار (XLM) ارسال کنند.

نحوه عملکرد استلار (XLM)

استلار (XLM) در ابتدا با کپی کد بلاک چین ریپل،‌ آغاز به کار کرد؛ بنابراین از نظر طراحی و عملکرد، شباهت‌های بسیاری به آن دارد.

با این حال، در ادامه، تغییرات فنی بسیاری را تجربه کرده که تا حدی آن را از ریپل متمایز می‌کند. مهم‌ترین به‌روزرسانی شبکه استلار در سال ۲۰۱۵ رخ داد و این شبکه، سازوکارهای پیشین خود را برای نگه‌داری گره‌های پردازشگر خود و صحت‌سنجی تراکنش‌هایش را کنار گذاشت و روش اجماع تازه‌ای موسوم به SCP را به کار بست.

نرم‌افزاری که شبکه استلار (XLM) را میزبانی می‌کند، «استلار کر» (Stellar Core) نام دارد و بسته به نیاز کاربر می‌تواند به روش‌های مختلفی نصب و راه‌اندازی شود. گره‌ها نیز در شبکه استلار در چهار گروه، طبقه‌بندی می‌شوند که عبارتند از: ناظران (Watchers)،‌ بایگانی‌کنندگان (Archivesr)، اعتبارسنج‌های پایه (Basic Validators) و اعتبارسنج‌های کامل (Full Validators).

گره‌های ناظر، تنها قادر به ارسال تراکنش هستند. اما اعتبارسنج‌های کامل، مشارکتی تمام و کمال در شبکه استلار دارند و می‌توانند در مورد صحت یک تراکنش، اعمال نظر کنند و تاریخچه‌ای کامل از تراکنش‌ها را در اختیار داشته باشند.