تحلیل آنچین چیست؟ آشنایی با On-Chain Analysis و شاخص‌های درون زنجیره‌ای

یکی از مشخصات شبکه‌های غیرمتمرکز همچون دفتر کل توزیع شده (DLT) و بلاکچین، وجود نسخه‌های بروزی از داده‌های شبکه در دستان شرکت‌کنندگان آن است. این امر اجازه می‌دهد تا داده‌های شفاف و غیرقابل مخدوش‌سازی مربوط به تراکنش‌ها،

منبعی کم‌نظیر برای تحلیل اتفاقات درون شبکه را فراهم کند.

به این سبک از تحلیل که با پیدایش ارزهای دیجیتال آغاز شد، تحلیل آن‌چین (On-Chain Analysis) یا تحلیل درون زنجیره‌ای می‌گویند. در این مقاله سعی خواهیم کرد تا این سبک از تحلیل را بیشتر باز کنیم و بگوییم تحلیل آنچین چیست؟

تحلیل آنچین چیست؟

حتما شاید شنیده باشید که یکی از اصول و حتی دلایل شکل‌گیری بیت کوین، توجه به حریم خصوصی است و تراکنش‌ها در این شبکه ناشناس است. این حرف در حالی که صحیح است، چرخش غیرمنتظره‌ای نیز دارد؛ بیت کوین در عین وفاداری به بسیاری از اصول حریم خصوصی (به شکل نسبی)، یکی از شفاف‌ترین شبکه‌های مالی (اگر نه شفاف‌ترین آن‌ها) نیز است. همانطور که اشاره شد، تحلیل on-chain با استفاده از اطلاعات بلاکچین انجام می‌گیرد و ابزاری بسیار قدرتمند و کارا برای بررسی و رصد فعالیت‌های صورت گرفته در شبکه است. تعداد آدرس‌های فعال/جدید، میزان تراکنش‌های صورت گرفته در شبکه، کارمزد تراکنش‌ها، فعالیت هولدرهای قدیمی و جابجایی نامتعارف کوین‌ها/توکن‌ها تنها برخی از مواردی است که به واسطه این تحلیل قابل ثبت و ارزیابی است. اطلاعات آنچین شبکه‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

شبکه‌های مبتنی بر مدل UTXO:

مدل تراکنش خرج نشده یا UTXO شیوه حسابداری است که در شبکه‌هایی همچون بیت کوین و فورک‌های آن (همچون لایت کوین) به کار گرفته می‌شود. در این روش موجودی به شکل تعدادی تراکنش خرج نشده ثبت می‌شود و با هر تراکنش جدید، تراکنش خرج نشده قبلی «مصرف» و تراکنش خرج نشده جدیدی خلق می‌شود. به عنوان یک مثال شهودی، سیستم تراکنش در بیت کوین را می‌توان همانند خرید با پول نقد دانست. اگر یک اسکناس پنجاه هزار تومانی داشته باشید و بخواهید کالایی با قیمت سی هزار تومان پرداخت کنید، چاره‌ای به جز پرداخت کل پنجاه هزار تومان و دریافت مابقی پول خود ندارید. بیت کوین نیز چنین کار می‌کند، منتها نیازی به اعتماد به طرف مقابل برای پس دادن باقی پول خود ندارید؛ پروتکل بیت کوین آن را به شکل خودکار انجام می‌دهد. این شکل از حسابداری، تحلیل برخی مسائل را آسان‌تر می‌کند. می‌تواند با ردگیری اسکناس پنجاه هزار تومانی موردنظر، از تاریخچه ورود و خروج آن به هر کیف پول و مدت نگهداری آن باخبر شد. از سوی دیگر شاخص‌هایی که مبتنی بر حجم تراکنش هستند (همچون SOPR و CDD) به خاطر این مفهوم «باقی پول» دچار سختی مضاعف برای تشخیص مقدار واقعی تراکنش می‌شوند.

شبکه‌‌های مبتنی بر حساب:

این شبکه‌ها که سردمدار آن‌ها اتریوم است، از سیستمی حساب‌محور استفاده می‌کنند. می‌توان نوع حسابداری این دسته را مشابه حساب‌های بانکی دانست. هر فرد موجودی مشخصی دارد و هنگام دریافت یا پرداخت، مبلغی دقیقا هم‌اندازه با مبلغ موردنظر انتقال می‌یابد. خصوصیات این نوع حسابداری، کار را برای استتناج برخی شاخص‌ها مشکل می‌کند. از آن جا که تفاوتی میان جز به جز موجودی شما نیست، برخی از شاخص‌ها به شکل مستقیم نمی‌توانند از اطلاعات درون شبکه استخراج شوند و احتیاج به تجزیه و تحلیل سرویس‌های جمع‌آوری‌کننده داده برای ارائه کیفیتی مشابه دیگر شبکه‌ها دارند. از سوی دیگر این شبکه‌ها (به شکل دقیق‌تر شبکه‌هایی که از قرارداد هوشمند و دارایی‌های دیگر – توکن‌ها – پشتیبانی می‌کنند) اطلاعاتی اضافه‌تر همچون قیمت گس به همراه دارند.

تاریخچه مختصری از سیر پیشرفت تحلیل آنچین

اولین شاخص آنچین، قدمتی تقریبا به درازای شبکه بیت کوین دارد. شاخص Coin Days Destroyed، در سال ۲۰۱۱ به وجود آمد. همچنین نخستین شاخصی بود که از سن آدرس‌های بیت کوین سود برد.

یکی از اولین معیارهای درون زنجیره‌ای که به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت، نسبت ارزش شبکه به تراکنش (NVT) بود که توسط کریس برنیسک (Chris Burniske) و جک تاتار (Jack Tatar) ایجاد و با استفاده در سایت کوین متریکس (Coinmetrics) محبوب شد. نسبت NVT در تابستان ۲۰۱۷ برای تعیین ارزش کاربردی (واقعی) یک ارز دیجیتال ایجاد شد. این معیار در پاسخ به این سوال که بازار چه ارزشی برای کاربرد تراکنشی یک رمزارز قائل است، به کار می‌آید. با مقایسه ارزش شبکه با حجم تراکنش‌های ثبت شده در بلاک چین، می توانیم تشخیص دهیم که چه زمانی یک ارز دیجیتال بیش از حد ارزش‌گذاری شده است. زمانی که ارزش شبکه با حجم تراکنش‌ها توجیه نشود، نسبت NVT بالا خواهد بود. هنگام در نظر گرفتن حجم تراکنش، اگر ارزش شبکه به طور غیرعادی پایین باشد، ممکن است نشان‌دهنده این باشد که کمتر از چیزی که باید ارزش‌گذاری شده است. نسبت NVT اغلب با نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار بورس مقایسه می‌شود و به روشی مشابه برای یافتن کوین‌هایی که پتانسیل سرمایه‌گذاری دارند، استفاده می‌شود. نسبت NVT با گذشت زمان بهبود یافت. سایر محققان در این معیار تغییراتی دادند. برای مثال، متریک نسبت ارزش شبکه به تراکنش (یا NVTS) با در نظر گرفتن میانگین متحرک ۹۰ روزه حجم تراکنش‌ها ایجاد شد. اخیرا، CoinMetrics این نسبت را با استفاده از عرضه شناور آزاد (free float supply) به روز کرده است. این پیشرفت‌های تدریجی نشان می‌دهند که چگونه روش‌های ارزش‌گذاری اساسی یک ارز دیجیتال به طور مداوم در حال تکامل هستند. یکی دیگر از معیارهای آنچین برساخته از نارضایتی حاصل از معیارهای ساده برگرفته از تحلیل تکنیکال (مانند قیمت به حجم) و سایر مفاهیم وام گرفته شده از بازارهای سنتی، مانند ارزش بازار است. ارزش بازار به طور گسترده توسط بسیاری از وب سایت‌های مقایسه برای رتبه‌بندی ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود. اما از آنجایی که ارزهای دیجیتال بیشتر شبیه پول یا کالا هستند (به جای سهام)، ارزش بازار یک معیار (تا حدی) گمراه کننده است. رتبه‌های ارزش بازار را می‌توان از طریق روش‌های مختلف انتشار (ضرب) بازی داد و متاثر کرد. به عنوان مثال، اگر یک توکن عرضه در گردش ۱ تریلیون داشته باشد و تنها چند توکن آن با قیمت ۱ دلار فروخته شود، ارزش بازار ۱ تریلیون دلاری پیدا می‌کنددر حالی که حجم معاملات آن می تواند تنها چند هزار دلار باشد. به دلیل ضعف معیار ارزش بازار و مشکلات استفاده از معیارهای سنتی برای ارزهای دیجیتال، مجموعه جدیدی از ابزارها توسعه یافته است که می تواند به معامله‌گران کمک کند تا سلامت شبکه‌های بلاک چین را با دقت بیشتری ارزیابی کنند. بسیاری از این معیارها به مفهوم UTXO (خروجی‌های تراکنش خرج نشده) در بیت‌کوین متکی هستند، که می‌توان آن‌ها را ردیابی کرد تا دید کوین‌های یک کیف پول چه زمان برای آخرین بار جابه‌جا شده است یا یک آدرس برای چه مدت کوین‌های خود را نگه داشته است. سن، اندازه و تعداد UTXOهایی که در یک بلاکچین خاص منتقل می‌شوند، می‌توانند سیگنال‌های قابل اعتمادی را ارائه دهند و به معیارهای درون زنجیره‌ای همچون ارزش محقق شده، امواج HODL و درصد عرضه در سود/زیان بدل شده‌اند. ارزش بازار محقق شده به‌عنوان روشی بدون اشکالات ذکر شده، پدیدار شد. این معیار توسط نیک کارتر (Nic Carter) و آنتوان لو کالوز (Antoine Le Calvez) ایجاد شد. این معیار تمام UTXOها را جمع می‌کند و به هر UTXO بر اساس آخرین باری که جابجا شده است، قیمتی اختصاص داده می‌شود و بر اساس آن قیمت محاسبه را انجام می‌دهد. تحقیقات بیشتری بر روی معیارهای سرمایه تحقق یافته صورت گرفت و خروجی آن نسبت ارزش بازار به ارزش واقعی (MVRV) بود که در اکتبر ۲۰۱۸ توسط محمود ماروف و دیوید پوئل ایجاد شد. نسبت MVRV را می توان به عنوان یک نوسانگر در نظر گرفت که از لحاظ تاریخی آستانه‌های خاصی را رعایت کرده است که نشان می‌دهد بیت کوین بیش از حد یا کمتر از حد ارزش‌گذاری شده است. این معیار با تغییراتی همچون نمره z MVRV، نسبت MVRV هولدرهای بلندمدت/کوتاه مدت همراه شده است و همچنین برای بلاکچین های مبتنی بر حساب، مانند اتریوم نیز بهینه شده است.

چگونه داده‌های آنچین را به دست آوریم؟

راهی که به شخص ثالث متکی نباشد، راه‌اندازی یک نود در شبکه‌ای است که قصد دریافت اطلاعات آن را دارید. چرا که نودها یک کپی از لجر را نگاهداری می‌کنند. این روش به اطلاعات فنی و سخت‌افزار و ارتباط اینترنت نیاز دارد، پیش‌نیازهای این کار بنا به مشخصات هر شبکه متفاوت است.

راه جایگزین استفاده از داده‌هایی است که توسط سایت‌های ارائه‌دهنده داده عرضه می‌شوند. معمولا برای دسترسی به طبف کامل داده‌های ارائه شده، نیاز به پرداخت حق اشتراک دارید، لیکن عموم این سایت‌ها طرح‌های رایگان نیز عرضه می‌کنند.

محدودیت‌های تحلیل آن‌چین چیست؟

علی‌رغم نویدی که این امکان جدید به همراه می‌آورد، باید دقت داشت که این روش هنوز کامل نیست و در حال بهبود است. برخی از محدودیت‌های این روش تحلیل به شرح زیر هستند:

عمر ارزهای دیجیتال به کمتر از ۱۵ سال می‌رسد و بسیاری از نتایج تاریخی که از شاخص‌ها و متریک‌ها گرفته می‌شود به دلیل عمر کم، ممکن است در آینده برقرار نباشند و یا تعبیر و تلقی ما از آن تغییر کند. راه‌حل‌های افزایش مقیاس‌پذیری همچون شبکه لایتنینگ برای بیت‌کوین و راهکارهای خوش‌بین (آپتیمیزم و آربیتروم) برای اتریوم، علاوه بر آن که با شفافیت کمتری کار می‌کنند، حجم تراکنش‌ها در شبکه لایه یک را تحت تاثیر قرار می‌دهند. با افزایش استفاده از این راهکارها، یا باید به انتظار پیشرفت داده‌های این شبکه نشست یا اثر آن‌ها را بر شبکه لایه یک لحاظ نمود. برای معامله‌گرانی که در تایم‌فریم‌های بسیار کوتاه فعالیت می‌کنند، این داده‌ها ممکن است ارزش چندانی نداشته باشند چرا که افق زمانی آن‌ها معمولا بلندمدت‌تر است. این گروه می‌توانند از تحلیل آنچین به عنوان مکمل راه نخست تحلیل خود استفاده کنند.

تحلیل درون زنجیره‌ای یکی از روش‌های نوین ارزیابی اطلاعات مالی بازار ارزهای دیجیتال است که به واسطه ذات شفاف بلاکچین به وجود آمده است. این فریم‌ورک تحلیل نوپا هنوز راه زیادی برای پیشرفت دارد اما با این حال توانسته است جای خود را در معادلات ذهنی معامله‌گران باز کند. بسیاری از معامله‌گران از این روش به عنوان تنها روش و یا به عنوان مکمل روشی دیگر استفاده می‌کنند.