طرح پانزی چگونه کار می‌کند

طرح پانزی یک سرمایه‌گذاری متقلبانه است که توسعه دهندگان، بازده وجوهی که افراد در طرح سرمایه‌گذاری کرده‌اند را از طریق وجوه سرمایه گذاران جدید پرداخت می‌کند. یعنی هیچ سرمایه‌گذاری در کار نیست فقط پول را از سرمایه گذاران

جدید می‌گیرند و به عنوان سود به سرمایه گذاران قدیمی می‌دهند. توسعه دهندگان طرح‌های پانزی، بیشتر افراد را با وعده سودهای عجیب در مدت کوتاه جذب می‌کنند.طرح پانزی یک روش کلاهبرداری در سرمایه‌گذاری است که سود بسیار زیاد و ریسک بسیار کم وعده می‌دهد. البته برخی از طرح‌های این چنینی ممکن است پانزی نباشند. اما تا به امروز هر طرحی که وعده سودهای قطعی و تضمینی و نامتعارف داده، Ponzi بوده است. در این نوع اسکم‌ها، سودها از طریق پول‌های سرمایه‌گذاران جدید تأمین می‌شود و به سرمایه‌گذاران قدیمی داده می‌شود. شرکت‌های پانزی تمام تمرکز خود را بر روی جذب مشتریان جدید می‌گذارند. زیرا برای پرداخت سود به مشتریان قدیمی، آنها نیازمند مشتریان جدید هستند تا بتوانند فعالیت کنند، زمانی که جذب سرمایه‌گذار جدید دشوار شد و یا درخواست مشتریان فعلی برای برداشت پول‌هایشان زیاد شد، شرکت‌های پانزی از هم می‌پاشند.

تاریخچه و مبتکر طرح پانزی

این طرح نام خود را از چارلز پانزی، کلاهبرداری که هزاران سرمایه گذار را در سال ۱۹۱۹ فریب داد، گرفته شد. پانزی قول داده بود که در عرض سه ماه ۵۰ درصد سود به دست آمده از کوپن‌های بین المللی را بازگرداند. در آن زمان، خدمات پستی کوپن‌های بین‌المللی را ارائه می‌کرد که به فرستنده امکان می‌داد تا هزینه پست را پیش‌خرید کند. سپس گیرنده کوپن را با تمبر پستی پست هوایی اولویت دار در اداره پست خانه خود مبادله می‌کند. با توجه به نوسانات قیمت پست، معمولا تمبرها در یک کشور گران‌تر از کشور دیگر بودند. پانزی یک فرصت در این موضوع دید و تصمیم گرفت نمایندگانی را استخدام کند تا از طرف او کوپن‌های بین المللی ارزان را بخرند و سپس آن‌ها را برای او بفرستند. او کوپن‌ها را با تمبر مبادله کرد، که گران‌تر از آن چیزی بود که کوپن برای آن خریداری شده بود. سپس تمبرها برای کسب سود به قیمت بالاتری فروخته شد. این نوع معامله به عنوان آربیتراژ شناخته می‌شود و غیرقانونی نیست. اما پانزی حریص شد. در شرکت بورس اوراق بهادار، او از مردم دعوت کرد تا در این شرکت سرمایه‌گذاری کنند و قول داد ۵۰ درصد بازدهی ظرف ۴۵ روز و ۱۰۰ درصد در ۹۰ روز آینده داشته باشند. با توجه به موفقیت او در طرح تمبر پستی، هیچ کس به او شک نکرد. متأسفانه، پانزی هرگز واقعاً این پول را سرمایه‌گذاری نکرد، او فقط با پرداخت پول برخی از سرمایه گذاران، آن‌ها را به طرح بازگرداند. این طرح تا سال ۱۹۲۰ ادامه داشت. در یک قرن پس از دستگیری او در ۱۲ اوت ۱۹۲۰، نام چارلز پانزی با کلاهبرداری که منجر به محکومیت نهایی و زندانی شدن او شد، شناخته شد.

طرح پانزی چگونه کار می‌کند؟

در طرح پانزی کلاهبرداران به هیچ وجه قصد سرمایه‌گذاری در پروژه خاصی ندارند هدف آن‌ها فقط این است که به اولین سرمایه گذاران پول به عنوان بازده پرداخت کنند تا این طرح قابل باور به نظر برسد. چرا که یک طرح پانزی برای حفظ خود به جریان وردی دائمی سرمایه نیاز دارد. به عبارتی تمام توجه خود را بر جذب مشتریان جدید متمرکز می‌کنند. هنگامی هم که سازمان دیگر نمی‌تواند اعضای بیشتری جذب کنند یا زمانی که بخش بزرگی از سرمایه گذاران موجود تصمیم به نقدینگی می‌گیرند، این طرح سقوط می‌کند.

فرق پروژه‌های پانزی و هرمی

شاید این دو طرح مرتبط باشند اما طرح پانزی سرمایه‌گذاری نباید با طرح هرمی که شامل فرصت‌های تجاری چندسطحی فیک است، اشتباه گرفته شوند. در هر دو مورد، پول شرکت‌کنندگان جدید، برای پرداخت به افرادی که زودتر از بقیه به عضویت درآمده‌اند استفاده می‌شود. اما هرم بر جذب شرکت کنندگان برای فروش یک محصول تمرکز دارد، در حالی که دسیسه پانزی بر جذب سرمایه گذاران جدید متمرکز است.

یک طرح پانزی با یک طرح هرمی یکسان نیست. با یک طرح پانزی، سرمایه‌گذاران به این باور می‌رسند که از سرمایه‌گذاری‌های خود بازدهی کسب می‌کنند. در مقابل، شرکت کنندگان در یک طرح هرمی می‌دانند که تنها راهی که می‌توانند سود ببرند، جذب افراد بیشتر در این طرح است. تا حد زیادی، طرح‌های پانزی ترفندهای سرمایه‌گذاری هستند. در واقع تفاوت این است که یک طرح پانزی خود را به عنوان یک سرمایه‌گذاری قانونی که با ارائه خدمات یا فروش محصولات سود ایجاد می‌کند، بازاریابی می‌کند. برخلاف این، طرح‌های هرمی سودآوری را به عملکرد یک شرکت نسبت نمی‌دهند.

تفاوت طرح هرمی با پانزی چیست؟

طرح‌های هرمی یکی دیگر از روش‌های جذب سرمایه است که با وجود شباهت با طرح پانزی، ماهیت مجزایی دارد. در طرح‌های هرمی، یک نفر در رأس هرم، نقش‌آفرینی و سرمایه‌گذاران خاصی را جذب می‌کند؛ سپس هریک از این افراد به‌صورت پلکانی زیرمجموعه‌هایی را برای خود پیدا می‌کنند.

گاهی اوقات برای ایجاد انگیزه به‌منظور جذب سرمایه‌گذاران جدید، پیشنهادهایی مانند حق انحصاری فروش یک یا چند کالا نیز به افراد ارائه می‌شود. به این ترتیب، هر فرد برای برخورداری از حق فروش کالا، به نفری که او را جذب کرده است، مبلغی پرداخت می‌کند. این حلقه ارتباطی از پایین تا بالا بین افراد هرم برقرار می‌شود. طرح‌های هرمی نیز به‌نوعی کلاهبرداری از دارایی افراد به شمار می‌روند.

طرح‌های پانزی و هرمی در بازار ارزهای دیجیتال

وجود بعضی ویژگی‌ها مانند اطلاعات محدود افراد از ارزهای دیجیتال، ناشناس ماندن و سخت بودن رهگیری تراکنش‌ها، کلاهبرداری پانزی در این بازار را بسیار راحت کرده است. به همین دلایل هنگام سرمایه‌گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال باید بیشتر مراقب طرح‌های پانزی و یا هرمی بود.

بیت کانکت (Bitconnect) بیت کانکنت، بدنام‌ترین پلتفرم سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال است که در دسامبر سال ۲۰۱۶ فعالیت خود را آغاز کرد. استفاده از مدل هرمی کلاسیک (سود روزانه ۱ درصدی + کمیسیون معرفی) برای تشویق افراد به سرمایه‌گذاری در این طرح، ارزش ارز دیجیتال آن، BCC را به بیش از ۵۰۰ دلار در سال ۲۰۱۷ رساند. ارزش بیت کانکت پس از مشخص شدن کلاهبرداری آن در اویل سال ۲۰۱۸ به شدت سقوط کرد. توکن BCC در عرض کمتر از چند ساعت ۹۰ درصد ارزش خود را از دست داد و قیمت آن به حدود ۷ دلار رسید. در حال حاضر ارزش توکن‌های بیت کانکت تقریباً برابر با صفر است.

دابل وی اتریوم (Double Way Ethereum) دابل وی اتریوم نیز یکی دیگر از طرح‌های هرمی مشهور بازار ارزهای دیجیتال است. حق عضویت برای شروع فعالیت در DWE پس از ثبت‌نام با یک کد معرف، ۰.۰۸ اتریوم است. برای رسیدن به اولین درآمد به ارزش ۰.۱۶ اتریوم به حداقل دو زیر مجموعه نیاز دارید. پس از این نیز برای ادامه فعالیت و کسب سود بیشتر باید سطح کاربری خود را با پرداخت مبالغ بالاتر حق عضویت، ارتقا دهید. با اینکه ساختار هرمی دابل وی اتریوم مشخص است همچنان عده‌ای فریب کلاهبرداری این طرح را می‌خورند.

ماینینگ (استخراج) ابری

ماینینگ یا استخراج ابری از دیگر روش‌های پانزی رایج در حوزه رمزارزها است. در این روش وب سایت‌های کلود ماینینگ با ادعای استخراج ارز دیجیتال، اقدام به جذب پول از سرمایه‌گذاران می‌کنند. پرداخت سودهای تضمینی و بعضاً نجومی، عدم وجود اطلاعات تماس معتبر، نبود شفافیت در شیوه انجام کار از مهم‌ترین نشانه‌های طراح‌های پانزی استخراج ابری است. مستردیجی کوین یکی از این نمونه‌ها است. این وب سایت ادعا می‌کند به افرادی که با خرید حق اشتراک در حوزه استخراج دوج کوین سرمایه‌گذاری کنند، سود قطعی پرداخت خواهد کرد.

طرح پانزی در ارز دیجیتال

دسیسه‌ها و پروژه‌های پانزی را می‌توان با توجه به نکات زیر شناسایی کرد.

وعده بازده بالا با حداقل ریسک در دنیای واقعی، هر سرمایه‌گذاری که انجام می‌شود درجاتی از ریسک را به همراه دارد. در واقع، سرمایه‌گذاری‌هایی که بازدهی بالایی دارند، معمولاً ریسک بیشتری را به همراه دارند. بنابراین، اگر شخصی به شما سرمایه‌گذاری با بازده بالا و ریسک‌های کم را ارائه دهد، احتمالاً با یک پانزی طرف هستید.

بازده بیش از حد ثابت سرمایه‌گذاری‌ها همیشه نوسانات را تجربه می‌کنند. به عنوان مثال، اگر شخصی در سهام یک شرکت سرمایه‌گذاری کند، برخی اوقات قیمت سهام افزایش می‌یابد و در برخی مواقع کاهش می‌یابد. با این حال، سرمایه گذاران باید همیشه نسبت به سرمایه‌گذاری‌هایی که بدون توجه به شرایط نوسان بازار، بازده بالایی ایجاد می‌کنند، شک داشته باشند.

سرمایه‌گذاری‌های ثبت نشده قبل از عجله برای سرمایه‌گذاری در یک طرح، مهم است که تأیید کنید آیا شرکت سرمایه‌گذاری ثبت شده است یا خیر. اگر ثبت شده باشد، سرمایه گذار می‌تواند به اطلاعات مربوط به شرکت دسترسی پیدا کند تا مشخص کند که آیا قانونی است یا خیر.

چگونه از پروژه‌های پانزی در امان باشیم؟

برای در امان ماندن از پروژه‌های پانزی موارد زیر را رعایت کنید.

1. شکاک باشید.

اگر کسی سعی کند شما را به سرمایه‌گذاری که بازدهی زیاد و فوری با ریسک کم یا بدون ریسک دعوت کند، ممکن است نوعی کلاهبرداری باشد. اگر سودی که وعده می‌دهند از راهی است که با آن آشنا نیستید و یا به گونه‌ای است که تحقیق در مورد آن غیرممکن است، بسیار محتاط باشید.

2. به پیشنهادات ناخواسته اعتماد نکنید.

کسی که به طور غیرمنتظره با شما تماس می‌گیرد و شما را به یک سرمایه‌گذاری دعوت می‌کند، قابل اعتماد نیست. کلاهبردارها اغلب افراد مسن یا در حال بازنشستگی را هدف قرار می‌دهند. مراقب پیشنهادات ناخواسته باشید. ایمیل‌های ناخواسته، پست‌های رسانه‌ها و اخبار شرکت نباید به عنوان تنها مبنای تصمیم‌های سرمایه‌گذاری شما استفاده شوند.

3. طرح سرمایه‌گذاری را بررسی کنید.

درباره کارگزار، مشاور مالی، شرکت کارگزاری و شرکت مشاور سرمایه‌گذاری که فروشنده ادعا می‌کند، تحقیق کنید. بررسی کنید که مجوز داشته باشند. نبود هر یک از این موارد به این معنی است که نباید در آن سرمایه‌گذاری کنید. اگر می‌بینید که طرح سرمایه‌گذاری پیشنهاد شده در فضای آنلاین بسیار تبلیغ می‌شود و مورد تحسین قرار می‌گیرد، اما نمی‌توانید اطلاعات مالی مربوط به آن را پیدا کنید، حتما مراقب باشید. چرا که این موضوع می‌تواند یک کلاهبرداری پامپ و دامپ باشد.

4. با نوع سرمایه‌گذاری کاملا آشنا باشید.

هرگز به سرمایه‌گذاری که آن را درک نمی‌کنید، وارد نشوید. منابع زیادی وجود دارد که به شما کمک می‌کند یاد بگیرید که چگونه سرمایه‌گذاری کنید. بنابراین باید قبل از سرمایه گذاری، کسب و کار یک شرکت و محصولات یا خدمات آن را درک کنید.