چگونه پروژه‌های راگ پول (Rug Pull) را شناسایی کنیم؟

عبارت راگ پول Rug Pull از ۲ کلمه Rug به معنای فرش و Pull به معنای کشیدن مشتق شده است. به طوری که ما سرمایه خود را در اختیار برخی افراد قرار می‌دهیم. گویی که بر روی یک فرش ایستاده‌ایم و در کسری از ثانیه،

این افراد فرش یا همان دارایی‌مان را از ما گرفته راگ پول زمانی اتفاق می‌افتد که برخی افراد یک توکن نه چندان معتبر را ایجاد کرده و در مدت زمانی کم، قیمت آن را افزایش می‌دهند. به طمع کسب سود‌های نجومی، سرمایه گذارانی اقدام به خریداری این ارزها کرده و پس از مدتی کوتاه، ارزش آن توکن برابر صفر خواهد بود. طبیعتا هیچ معامله‌گری با هدف زیان به بازارهای مالی وارد نمی‌شود. تمام سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به نیت کسب سود به بازارهایی مانند سهام و کریپتو وارد می‌شوند.البته فراموش نکنیم که راگ پول تنها در بازار رمزارزها اتفاق نمی‌افتد. بلکه برخی پلتفرم‌های DeFi، پروژه‌های NFT و متاورس هم از این خطرات تاثیر می‌پذیرند.در مارس 2022، وزارت دادگستری ایالات‌متحده (DOJ) بنیانگذاران پلتفرم فراستیز (Frosties)، اتان وین (Ethan Nguyen) و اندره لیاکونا (Andre Llacuna) را به توطئه برای ارتکاب کلاهبرداری و پول‌شویی متهم کرد. پرونده‌ای که اولین پرونده راگ پول (Rug Pull) ان‌اف‌تی این نهاد محسوب می‌شد.

این پروژه با تم بستنی، که به‌عنوان کلکسیونی «خنک، خوشمزه و منحصربه‌فرد» متشکل از 8888 توکن NFT به بازار معرفی شد، به سرمایه‌گذاران وعده قرعه‌کشی و یک «صندوق ویژه برای تضمین طول عمر پلتفرم فراستیز» داد. اما آنها به هیچ کدام از این وعده‌ها عمل نکردند. پس از یک تحقیق دو ماهه، دادستان‌های نیویورک وین و لاکونای 20 ساله را دستگیر و متهم کردند. بر اساس بیانیه مطبوعاتی، این دو فرد تقریباً بلافاصله پس از فروش NFT های فراستیز وب‌سایت را بسته و پول‌ها را به جیب زدند.

کلاه‌برداری‌های ارز دیجیتال چیز جدیدی نیست. کلاه‌برداری راگ پول (RugPull) فقط نوع جدیدی از آنهاست، با این حال، این نوع کلاه‌برداری‌ها عواقب جدی داشته‌اند. طبق گزارش چین‌آنالیسیس (Chainalysis)، در سال 2021، راگ پول (RugPull) توکن‌های NFT منجر به زیان بیش از 2.8 میلیارد دلاری شد که 37 درصد از کل درآمد کلاه‌برداری ارزهای دیجیتال در سال را به خود اختصاص داد و نسبت به سال 2020 یک درصد افزایش داشت.

هم‌زمان که تعداد کاربران کریپتو همچنان سر به فلک می‌کشد، افزایش تعداد راگ پول (RugPull)، قانون‌گذاران و اعضای کامیونیتی کریپتو و NFT را مجبور کرده است که در پروژه‌های جدید بسیار محتاط و هوشیار باشند.

کلاهبرداری راگ پول (RugPull) چیست؟

مشابه طرح پامپ و دامپ، راگ پول Rug Pull یک نوع کلاهبرداری است که در آن تیم پروژه ابتدا سرمایه‌گذاران اولیه را فریب می‌دهند و سپس با فروش توکن‌های پیش فروش شده، پروژه را رها می‌کنند و پول‌ها را به جیب زده و فرار می‌کنند. به طور کلی، زمانی که قیمت‌ها به سقف مشخصی رسید، توسعه‌دهندگان به سرعت ارزهای دیجیتال را به خارج شبکه منتقل می‌کنند و به طور کامل ناپدید می‌شوند. به عنوان مثال، نگوین و لاکونا پس از تولید بیش از یک میلیون دلار توکن و فروش آن به اعضای کامیونیتی خود، وب‌سایت پروژه را تعطیل کردند، سرور Discord را بستند و تمام درآمدهای فروش را به کیف پول‌های دیجیتال مختلف منتقل کردند. کسانی که در این پروژه سرمایه‌گذاری کردند نتوانستند به توسعه‌دهندگان دسترسی پیدا کنند و هرگز وعده‌ای به آنها داده نشد. متأسفانه این یک سناریوی رایج است و قطعاً اولین کلاهبرداری ارز دیجیتال از این نوع نیست. با این حال، گرچه این اولین راگ پولی Rug Pull نیست که هم سرمایه‌گذاران جدید و هم سرمایه‌گذاران کهنه‌کار را در فضای NFT هدف قرار می‌دهد، اما تعقیب قضایی وزارت دادگستری علیه نگوین و لاکونا اولین بار است که اتفاق میفتد. این حادثه مطمئناً سؤالات جدیدی را در مورد چشم‌انداز قانونی ارزهای دیجیتال ایجاد می‌کند. اما برای درک اهمیت حقوقی این رویداد، باید کمی عمیق‌تر به ماهیت این نوع خاص از کلاه‌برداری کریپتو و NFT بپردازیم. در کل، سیستم‌ حقوقی ایالات‌متحده با قدرت کامل به راگ پول فراستیز پاسخ دادند.

در نتیجه، اکنون سؤالات جدیدی در مورد چشم‌انداز قانون‌گذاری این حوزه مطرح شده است. مطمئناً دستگیری کلاه‌برداران و پرونده فراستیز دیگر کلاه‌برداران بالقوه را از تلاش برای کلاه‌برداری منصرف می‌کند. با این حال، قوانین فعلی ممکن است خلأهایی داشته باشد.

انواع مختلف راگ پول Rug Pull

تا کنون بارها شاهد این نوع از کلاهبرداری بودیم و احتمالا مجددا شاهد آن خواهیم بود! با این حال، شناخت انواع مختلف Rug Pull می‌تواند آگاهی ما را نسبت به این موضوع افزایش دهد.

• تخلیه استخر نقدینگی

این نوع از راگ پول Rug Pull، هنگام خالی کردن استخر نقدینگی اتفاق می‌افتد. به طوری که پس از افزایش نقدینگی پلتفرم، سازندگان توکن نقدینگی موجود را جمع آوری می‌کنند تا پشتوانه رمزارز به طور کامل ناپدید شود! معمولا در فضای دیفای شاهد این نوع از راگ پول هستیم. زیرا بسیاری از پروژه‌های DeFi فعالیت خود را به عنوان پلتفرم‌ وام دهی، صرافی غیرمتمرکز (DEX) و یا تامین سرمایه آغاز می‌کنند.

این گونه پلتفرم‌ها برنامه‌های سوددهی چندبرابری را به سرمایه گذاران ارائه می‌کنند تا افراد بیشتری به صف خریداران توکن‌های آن‌ها اضافه شوند. پس از افزایش خریداران و رشد ناگهانی قیمت توکن، شاهد راگ پول Rug Pull خواهیم بود.

• محدودیت فروش

احتمالا بارها با عبارت «جنس فروخته شده پس گرفته نمی‌شود» مواجه شده‌اید. باید بگوییم که بسیاری از کلاهبرداران راگ پول Rug Pull، به این جمله علاقمندند!

محدود کردن سفارشات فروش، یکی از محبوب ترین و در عین حال مخرب ترین شیوه‌های به کار گرفته شده توسط توسعه دهندگان پروژه‌های راگ پول است.

در این نوع از راگ پول، سودجویان الگوریتم‌های توکن را طوری تنظیم می‌کنند تا تنها خود قادر به فروش آن دارایی باشند. در گام بعد از تعیین الگوریتم، توسعه دهندگان منتظر سیل عظیمی از سرمایه گذاران خواهند بود.

پس از واکنش مثبت سرمایه گذاران و اقدام به خرید توکن دستکاری شده به وسیله جفت ارزهایی که در اختیار دارند، توسعه دهندگان آن توکن سفارشات فروش خود را به کار می‌اندازند و با ترک موقعیت‌های مالی، توکنی با ارزش صفر دلار را بر جای می‌گذارند.

• کاهش ارزش یا دامپ کردن

این گروه از راگ پول‌ها Rug Pull را می‌توان تا حدی مشابه نوع اول دانست. امّا کمی قانونی‌تر!

احتمالا تا کنون بارها عبارات پامپ (Pump) و دامپ (Dump) را شنیده‌اید. هنگامی که قیمت یک ارز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، می‌گوییم پامپ اتفاق افتاده است و در حین سقوط، از اصطلاح دامپ استفاده می‌کنیم.

در نوع سوم از کلاهبرداری راگ پول Rug Pull، تیم دارنده توکن مالکیت بخش اعظمی از توکن‌های خود را در اختیار دارند. تا به اینجا همه چیز به صورت عادی پیش می‌رود. امّا گاهی اوقات فروش مقدار زیادی از ذخیره توکن، سقوط قیمت را در پی دارد.

پس از تبلیغات فراوان و سرمایه گذاری افراد، قیمت توکن افزایش یافته و اکنون با فروش مقادیر قابل توجهی از آن ارز توسط تیم پروژه، سود خوبی نصیب این افراد خواهد شد.

فراموش نکنیم که فروش توکن‌ها توسط اعضای تیم، به تنهایی غیرقانونی نبوده و تنها زمانی از آن با عنوان راگ پول Rug Pull یاد می‌کنیم که در مدت زمانی کم، میزان عظیمی از دارایی‌ها به فروش برسد. در چنین شرایطی، ارزش توکن‌های سرمایه گذاران سقوط خواهد کرد.

آیا راگ پول ارزهای دیجیتال و NFTها غیرقانونی است؟

اولین سوالی که باید پرسید این است که آیا NFT ها، به دلیل جدید بودن خود در فضای فینتک، قوانین متفاوتی نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها دارند؟ پاسخ البته منفی است.

توماس فاتوروسو (Thomas Fattorusso)، نماینده ویژه وزارت دادگستری نیویورک، در بیانیه ماه مارس خود گفت: «قوانین برای سرمایه‌گذاری در NFT و املاک یکسان است. شما نمی‌توانید برای یک فرصت تجاری تقاضای سرمایه کنید، آن تجارت را رها کنید و با پولی که سرمایه‌گذاران به شما داده‌اند فرار کنید.»

سوال بعدی این است که آیا راگ پول (Rug Pull) غیرقانونی است؟ همان طور که وکلا دانش حقوقی خود را در رابطه با NFT ها گسترش می‌دهند، اکثر آنها موافق هستند که پاسخ به این سوال بستگی به شکل راگ پول دارد.

ویژگی‌های یک پروژه راگ پول Rug Pull

پس از آشنایی با راگ پول Rug Pull، طبیعتا تمایلی به گیر افتادن در دام کلاهبرداران نخواهیم داشت. امّا چگونه می‌توان از این تله در امان ماند؟

• تیم‌های مشکوک!

یکی از مهم ترین اقدامات پیش از خرید یک ارز، به شناخت تیم پروژه و بررسی اعتبار آن‌ها مرتبط می‌شود. با گریزی بر شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر و لینکدین، می‌توانیم با هویت و زمینه شغلی چنین افرادی آشنا شویم.

آیا توسعه دهندگان و صاحبان محصول قابل اعتماد هستند؟ تا کنون چه فعالیت‌هایی را در دنیای کریپتو انجام داد. سرمایه گذاران می‌توانند با مطالعه وایت پیپرها و مراجعه به صفحات رسمی پروژه‌ها، اعتبار ‌آن‎ها را بسنجند.

خلاصه که تیم‌های مشکوک و ناشناس، می‌توانند به عنوان هشداری برای بررسی بیشتر تلقی شوند. اگرچه که ناشناس بودن خالق یک پروژه “به تنهایی” نمی‌تواند بر نامعتبر بودن آن دلالت کند. به عنوان مثال، هویت ساتوشی ناکاموتو همچنان نامعلوم است امّا روز به روز به اعتبار بیت کوین افزوده می‌شود.

• محدودیت در فروش

یکی از انواع مهم راگ پول Rug Pull را که به خاطر دارید؟ یکی از متداول‌ترین نشانه‌های پروژه‌های راگ پول Rug Pull، چیزی نیست جز اعمال محدودیت در فعالسازی سفارشات فروش.

علی رغم استفاده متعدد از این روش، تشخیص آن کار چندان آسانی نخواهد بود. زیرا الگوریتم این نوع توکن‌ها کدهای پیچیده‌ای را شامل می‌شوند که معمولا با پیچیدگی زیادی تنظیم شده‌اند.

برای تشخیص اعتبار این نوع دارایی‌ها، می‌توان مقدار ناچیزی از آن ارز را خریداری کرده و پس از مدتی، برای فروش آن اقدام کنیم. اگر موفق به فروش آن در بازارهای مختلف نشویم، احتمالا در ساز و کار آن توکن دخل و تصرفاتی صورت گرفته است. سرمایه گذاران باید به شاخص کل ارزش قفل شده (TVL) توجه داشته باشند. زیرا میزان دارایی قفل شده تنها در شرایطی به اعتبار پروژه می‌افزاید که بخش قابل توجهی از ذخیره را در بر بگیرد.

به طور خلاصه، عدم قفل شدن توکن‌ها در نقدینگی، زمینه ساز نوسانات غیرمنطقی در دارایی‌ها خواهد بود. در چنین شرایطی، اغلب شاهد افزایش ناگهانی (پامپ) و ریزش ناگهانی (دامپ) قیمت‌ها هستیم

• سوددهی “بسیار” عالی!

به عنوان مثال اگر با تبلیغ یک پروژه نوپا در حوزه دیفای مواجه شدیم که با سرمایه گذاری در آن، ۳ یا ۴ برابر سرمایه خود را دریافت خواهیم کرد، باید کمی عقب تر بایستیم! سوددهی بالا لزوما معادل یک کلاهبرداری نخواهد بود. امّا در اکثریت مواقع، افراد به معرفی چنین طرح‌هایی می‌پردازند و در آخر، سرمایه گذاران با چیزی جز ضرر مواجه نمی‌شوند.

• پذیرش عمومی

می‌دانیم که ورود آدیداس، KFC، استارباکس، کوکا کولا، PayPal و بسیاری دیگر از کمپانی‌های مطرح به دنیای کریپتو، می‌تواند اعتماد بسیاری را نسبت به دنیای رمزارزها جلب کند. این موضوع درباره ارزهای تازه تاسیس هم صادق است.

برای نمونه پس از آغاز فعالیت رسمی یک صرافی غیرمتمرکز (DEX)، می‌توانیم توکن این پلتفرم را در مراجع معتبری مانند کوین مارکت کپ و Coingecko بیابیم.

علاوه بر وبسایت‌های آماری مانند کوین مارکت کپ، اضافه شدن یک ارز به لیست ارزهای تحت پشتیبانی صرافی‌هایی چون بایننس و Coinbase، بر اعتبار آن دارایی می‌افزاید.

نظارت رگولاتورها و کمیسیون بورس و اوراق بهادار در جلوگیری از راگ پول‌ (Rug Pull)

اندازه بازار NFT که اکنون بیش از 40 میلیارد دلار ارزش دارد، تقریباً دو برابر شده و از 25 میلیارد دلار سال گذشته فراتر رفته و همه چیز را از آثار هنری و کلکسیونی گرفته تا آیتم‌های گیم و املاک مجازی را در بر می‌گیرد.

بنابراین، جای تعجب نیست که کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) بحث‌هایی را با سازندگان NFT و برخی از بازارهای NFT که آنها را می‌فروشند آغاز کرده است تا ببیند آیا NFTها به گونه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند که باعث اجرای قانون اوراق بهادار ایالات‌متحده شود یا خیر. با وجود تجربه در قانون‌گذاری بازارها در گذشته، وب نسل سه چالش‌های منحصر به فرد جدیدی را برای SEC ایجاد کرده است.

بر اساس پرونده دادگاه عالی ایالات‌متحده در سال 1946، هووی (Howie)، تراکنش‌هایی که به عنوان «قراردادهای سرمایه‌گذاری» واجد شرایط هستند، مشمول قوانین اوراق بهادار ایالات‌متحده می‌شوند. اگر تراکنش شامل (1) سرمایه‌گذاری پول در (2) یک شرکت مشترک با (3) انتظار معقول از سود حاصل از تلاش دیگران باشد.

در حالی که SEC به تحقیقات خود برای درک بهتر دارایی‌های دیجیتال و کلاهبرداری راگ پول (Rug Pull) ادامه می‌دهد، رئیس این نهاد گری گنسلر (Gary Gensler) به صراحت اعلام کرده است که او به همراه آژانس توجه خود را بر نظارت بیشتر بر رمزارزها متمرکز خواهد کرد.

هارد راگ پول (Hard Rug Pull) یا راگ پول سخت، که زمانی اتفاق می‌افتد که بنیان‌گذار پروژه از کدنویسی به عنوان راهی برای کلاه‌برداری از سرمایه‌گذاران استفاده می‌کند، کاملاً غیرقانونی است.